Evocazón da infáncia perdida
 
¿En que recanto do tempo
está soterrado o cadáver da miña infáncia?
Da choiva rexurdideira da lembranza
defende-o un teito de teas de araña:
a tea de araña do esquecimento,
a tea de araña da lonjania,
a tea de araña do sofrimento:
triple teito impermeábel e rejo.
Eu, neno, matei a miña infáncia
co coitelo da miña gravidade.
No relógio adiantado da miña vida,
a agulla da miña vontade
asinalaba a hora da colleita
cando ainda non era a hora da sementeira;
asinalaba a hora d roibo amor
cando era a hora do branco jogar:
e ateigado cedo da ciéncia da dor,
o meu rouxinol
puxo-se a cantar
ainda antes de aprender a voar.
Cando era a hora do viver,
foi para min a hora do coidar.
¿Cómo tornar as agullas do tempo
a marcar no relógio da miña vida
a hora da alba?
¿Cómo tornar a corrente do rio
polo quenlle enriba?
¿Cómo torná-la?
Eu atingin uns ollos ingénuos
e un corazón enxebre de treboadas.
Enche-o a esperanza
como unha água clara.
Un corzón naipelo, de cristsal e de prata.
Uns ollos rebuldeiros
que ainda non cobelllaron nengunha image ma.
¿En qué curruncho do tempo
está soterrado o cadáver da miña infáncia?
¿No cabo de qué camiño cego?
(Ollos e corazón ao jeito dela:
por-llos quero a esa morta, e que resuste.)
A ese recanto do tempo
vai-se por un escuro túnel
que percorre a lembranza como un vento.
Mais a entrada desa via está fechada,
fechada por un valo de teas de araña:
a tea de araña do esquecimento,
a tea de araña da lonjania,
a tea de araña do sofrimento:
triple valo inexorábel e rejo.
 
Vieiros (1931). A Coruña: Nós
Abisag

Vello era o rei. Morria de friage
por moito que de tenra lá o cobrian.
Dixeron os seus servos, coidadosos:
 
—Busquemos unha virgenciña nova
que o agarime e o abrigue, e no seu leito
durma, e o aqueza a sua carne quente.
 
Todas as terra de Israel correron.
En Sunam de Isacar rapaza acharon
docemente formosa. Era o seu nome
Abisag. E levaron-lla a David.
 
Para o rei ja pasara o roxo tempo
de Betsabé; ja a carne se durmira
para en jamais; só acougo era-lle o leito.
Non desflorou a flor da nena aquela.
 
Mais recebeu-na o corazón cingido
dos loureiros da espranza e da lediza.
 
Despida pola man do vello rei,
vestida polo sangue do solpor,
flor de vergoña, estaba a sunamita.
Das barbas tremorosas de David
Nacian estas falas:
 
                              —Abisag...
Eis a fontela en que beberei forza.
É silveira de lume o teu cabelo.
Na tua fronte o segredo do dia.
As tuas cellas son gueivotas mouras.
Abisag... Ao pechares os teus ollos,
as tuas pálpebras son asas de pombas.
Branco faraldo o teu nariz do rosto.
Vermellos favos de mel os teus beizos.
Pérolas enfiadas os teus dentes.
Cobra entre carabeis a tua língua.
A tua boca pazo de dozura.
Cunchas en praia loira as tuas orellas.
Torre de orgullo o teu colo.
Duas luas despidas tes no peito.
Os teus ombros esferas de almafi.
Rios de leite os teus brazos
rematados en deltas. As tuas mans
leques de penuge de cisne.
O teu lombo planície de azucenas
partido en dous por un regato de rosa.
A tua cintura guirlanda de lírios.
Moreíña de neve o teu ventre.
Niño de voluptade o teu embigo.
Doce leitos de amor os teus cadris.
Duas follas de rosa as tuas nádegas.
As tuas virillas quenlles de ternura.
Pirámides de zucre as tuas pernas.
Años gemeos os teus pes. Ti toda
copa en que ferve o viño da delícia,
xerfa en que brilla o sol da mocidade,
eido en que afroa a frol da renacéncia.
Abisag, Abisag... Mare geado, o
meu leito agarda a estrela do teu corpo...—
 
Cando o rei vello a bicou as fazulas,
soou sen ninguén a arpa de David.

Vieiros (1931). A Coruña: Nós
Maria Siléncio

Cabeleira de chúvia, ollos de néboa.
Maria Siléncio, esfarrapada, à espreita.

Sempre agardando, pola noite, as barcas.
A tua angúria fala con olladas.

Maria Nocturna: no peirán ¿qué esperas?
¿Polo dia non vives?
¿Naces cada solpor? ¿Cais da primeira estrela?

Maria Siléncio, sempre dura e muda...
¿Cál é a barca que agardas?

Das fontes dos teus ollos
fluen rios de sono.
Pero ti sempre dura e desvelada,
batida polo vento, no peirán...

Maria Siléncio, eu roubaria
no ceu
a estrela de mel,
na água
a estrela de prata,
pra che mercar a fala.

Se queres ulir flores,
darei-che a flor da lua.

Maria do Mar, ¿qué barca agardas?

¿Queres o sol, carne de lua fria?

O sol é un porco-espiño disfarzado.
No mar agora, ourizo de mar, dorme.

Pescado pola cana do abrente,
darei-cho eu, raiolante e mollado.

¡Maria Siléncio, Voz Dormida: fala!

¿A qué afogado esperas,
Maria da Sombriza Espranza?

Maria Siléncio, ¿agardas a tua voz?
¿As ondas do mar levado roubaron-cha?

De chúvia e vento vestida,
Maria Siléncio, calada...

O silenzo axionllado (1931-1934) (1934). Santiago de Compostela: Nós
Anjo de terra

Anjo de terra, de cobarde argila,
que co teu po queres rubir ao ceo.
Entre o verde e o azul fas o teu niño.
Da nube e do piñeiro pendurado,
arrandeado ente o que foge e dura.
Ao teu jugo junguir a Deus tencionas;
Deus traducido à tua lingua de area.
Polo doce camiño do que morre,
procuras o relanzo do non nado.
O ceo mineral friage pon-che.
Ha chegar, solermiño o teu triúnfo
cando os ollos de Deus a bágoa embace
e forte conta Deus seja o teu nome.
Israel: e o divino mensageiro
cairá rendido pola carne tua.
E caerá o seu ceu coa tua terra.
 
Anjo de terra (1950). Pontevedra: Colección Benito Soto
E vin a dona na soleira de ouro

E vin a dona na soleira de ouro.
O vento nas suas tempas aniñaba.
Alciprete de chama, sacro lírio.
Aquela vin a quen amei na terra,
e cuja branda cabeleira outrora
enxoitou na faterna a miña fronte.
E volvin a escoitar a voz amada,
aquela voz que endejamais ouvira
sen sentir a presenza do infinito.
Lene, tenro, infinito pequeneiro
que cabe nunha báagoa de agarimo,
ermos poboa e acaroa estrelas.
Dixo o meu nome: e nos seus beizos era
formoso polo amor con que o dicia.
Alma de espida luz, cristal enxebre,
nobre freixo de clara sombra doce
en cuja ponla o corazón cantaba.
Deu-me a sua man, e o mesmo que no cume
da semana, felices, polos agros,
tempo de flor, calcamos margaridas,
asi, con leve pranta sen raigaña,
todos de amor, sen mágoa nen saudade,
fomos de estrela en sol por azul senda.
Alma gloriosa, escintilante espírito.
Juntos pra endejamais, espazo e tempo
aos nosos pes, despojos, ja, vencidos.
Sobre o meu corazón, pomba, pousada,
ti, novamente e finalmente miña.

De "A soleira de ouro", Poemas pendurados de un cabelo (1952). Lugo: Xistral
Anda, home, arrandea-te; é o teu fado:
de atrás adiante, adiante atrás. ¡Carriola
do pensamento! Nega-te e afirma-te.
De Deus herdeiro ou orfo.
Julga-te
seta deitada ao alén, pulo valeiro.
Pobre neno que a tua randeeira
atas à arbre da vida, à arbre da ciéncia,
e vas da sombra à luz, da luz à sombra.
Chama polo teu pai, ja que tes medo,
ou, pícaro rillote, fuma o pito
da tua suficiéncia desleigada.
De dentro afora, e fora adentro, alísios
e contralísios, e o mundo rola, rola,
sempre a rolar, e ti rolas co mundo.
¡Ventos do esprito! ¿De qué gorja sopran?
Anda, neno, arrandea-te. Anda, joga;
que o teu jogo é a tua vida. Ampea, arfa.
Ja a lua, boa neneira, de avantal
branco e meixelas brandas, ven, exacta,
na tua procura, pra che dar o leite
derradeiro e deitar-te. Acouga, durme.
Ja no teu berce estás; ja é noite: leces.
Ja estás sereno, imóvil, e unha man
descoñecida, que só ves en soños,
a abalar o teu berce está. ¡Arrandeo
sen pensamentos! E o mundo rola, rola.

Saltério de Fingoi (1961). Vigo: Salnés
Viage

Era unha vila cabo dun rio.
Non direi o seu nome, inda que o lembro,
pois non é o nome de nengunha vila.
O rio ia en acougo, entre secretos ameneiros,
pola terra loira, cha e eucarística.
Habia unha longa avinda, de ambíguos álamos;
e estendia-se a vila, longa,
como unha moza enxoita.
Os avións voaban sobre a igreja.
E a gente era tranquila, de consuetudinária formosura.
E às portas das casas, o tempo nos joellos,
as mulleres cosian os dias da sua vida.

Uniformes cor de argila, estrelas na manga.
Poucos. Mandaba-os eu. Levaba-os a algures.
Etapa da viage, acolleu-nos a vila.
Ao ar ceibe, sentados, nun café,
fumábamos a tarde.

Qué formosa era a vila, e o rio, e as gentes.
Quén pudese ficar.
Os meus homes soñaban con ser mozos
das mozas enxoitas e castas,
para sempre.
E falaren coas vellas ao saíren da igreja,
con pazán parolar.
E saíren de caza, en procura do paspallás ligeiro,
con discretos fidalgos.

Mais ao dia seguinte tiñamos que partir.

Saltério de Fingoi (1961). Vigo: Salnés.
Helena regresa a Esparta

Estes son os pórticos, estas as aras.
Ergue-se a neve ali coroando os penedos.
Aqui esbaran os cisnes entre os vímios.

Beleza vencedora, acollen-me os lugares
como se non tornase profanada
por beizos estrangeiros.

A gorja do tempo engolirá Troia
e os dez anos adúlteros. Purificada
polo esquecimento, me non pesa o corazón.

As bágoas de Hécuba, a lanza de Héitor,
o trono do Príamo, o leito de Páris
afindirán-se na noite da morte. Segura,
calco con pe de marbre o pazo natural.

Saltério de Fingoi (1961). Vigo: Salnés
Cidade dos homes. Ao serán
é doce contemplar-te.
Nunca te quixen muito. Ollei-te sempre
como pousada breve
no meu camiño longo. Mais agora,
ja co pe na estribeira,
é doce contemplar-te.
No azul escuro longas franjas roibas.
A catedral os brazos ergue ao ar.
Formosura ignorada polos ollos
fixos no alén a carón meu agora.
Adeus.
Se cadra máis formosa que o meu soño.
Ser o meu soño poderias
se foses
un soño e non unha cidade
deste mundo. A cidade dos homes.
Cabalgo agora cara
a cidade dos anjos.
¿Cara Algures, Nengures?
E ti ficas aqui. E agora
é doce contemplar-te. Adeus. A hora
do afastamento é a hora
da reconciliación.

Futuro condicional (1961-1980) (1982). Sada: Ediciós do Castro
Anquises

Vénus entrou no meu despacho
sobre os seus altos coturnos,
cun abalar de pombas,
cun ondear de cisnes;
sentou-se na miña mesa,
a randear as pernas e o sorriso.

—Señora —dixen-lle—, non sei tratar as deusas.
Temo ser pouco respeitoso
ou respeitoso en demasia.

Ela riu. —Non acore —respondeu—.
As religiónse con antropomorfismo
dan resolto o problema. Fixa-te:
a miña divindade está inteiramente cuberta
pola miña feminidade. Trata-me como a unha muller.
Eu tratarei-te como a un deus.
E, cando me vaia,
ti ficarás cun sabor de imortalidade nos teus beizos,
mentres que eu levarei ao Olimpo,
ao redor do meu van de escuma,
a sensación agredoce da aperta
duns brazos destinados a tornar-se po.

Futuro condicional (1961-1980) (1982). Sada: Ediciós do Castro
Cabeza de deusa

O teu cabelo
As nenas dos teus ollos, duas negriñas
que se erguen, entre escumas, do seu baño,
a sorrir, maliciosas, docemente.

A brancura do rosto, candidata
ao império da brancura, mármol, neve,
leite, marfin, lua, alabastro, lírio.
E sobre o ceu desa brancura nídia,
sobre esa branca luz sen nódoa, a ave
da tua noca, tingida de solpor.

De delicada prata,
de água callada e fria,
de cisne que amou Leda,
loto carnal, o colo.

Por este talo de cristal
corto a flor do teu rosto, decapito-te.

Chamo-me Euríloco, fillo de Anaxímenes,
ródio. Aprendin a traballar o mármol
no obradoiro de Euríbio.
Son aprendiz ainda.

Piedosamente,
deteño-me no arranque do teu peito.

Máis adiante farei-te en busto, e logo
de corpo inteiro, cando esté eu maduro.

Mais só a cabeza agora.

Hei de ir por partes. Non teño experiéncia.
¿Cómo reflexaria
no espello branco e duro
a tua realidade?

Moitas veces na praia solitária
ou na linde da fraga, nos meus brazos
tiven a fillas de pastores,
mozas morenas de alapada pel.

Na area deseñei
o calco dos seus corpos.

Mais é a primeira vez que ouso esculpir
a image dunha deusa.

Futuro condicional (1961-1980) (1982). Sada: Ediciós do Castro.
Elegia veneciana

Podedes me borrar do Libro de Ouro,
meus compatrícios.
Hai tempo que non coido se o Turco rube ou baixa,
e os meus buques están ancorados no molle.
 
Non me tenta ocultar a miña calva
baixo a tiara de dogo.
Un corno e un roupón non me preservarian
dos arrañóns de tantos senadores.
 
Que outro celebre as suas núpcias co mar.
A boca desa esposa é demasiado amarga.
Prefiro-me solteiro, ceibo de tal beleza,
que abala como quer e atraizoa aos seus homes.
 
Ti, Fóscari; ti, Dándolo; ti, Loredano, ollades-me
sen dúbida co horror con que a un irmán perdido.
Quizá teño algun sangue dun Otelo ignorado,
e o meu torgo non é enxebre de Aquilea.
 
Non me retratarán Bellini nen Tiziano;
escuro morrerei, pobre gallo esquecido.
Mais ollo o mar rillar as pedras de Venécia,
e atopo triste o antroido da vella Serenísima.
 
Futuro condicional (1961-1980) (1982). Sada: Ediciós do Castro
Amigo, sem necessidade
de refrám nem paralelismo,
direi a minha angústia e menos o meu gozo.
Como cando eu vestia o brial da brancura,
coberta hoje de pírpira ou despida,
elevo a minha voz como unha pomba ou lóia
no amanhecer ferido polo lume do amor
ou co chumbo na asa da arela estrelecida.
Amigo, já nom cavalgas
para a fronteira cando vem o maio,
nem eu teço já a trança dos meus dias de ausência
com báguas de amargura resignada,
dogal dos meus suspiros no teu colo
que os meus braços nom premem.
Voando vás ao longe, vés num voo,
beijas-me por teléfono,
acendes-me as entranhas cabogramicamente.
Eu monto a égua apocalíptica
da liberdade de ventas fumegantes,
e a minha boca é doce e azeda a un tempo,
madurada em fatal celme de pressa e fogo.
Amigo, talvez és
plural e intermitente,
fragmentário e efémero.
E eu som eterna e múltipla,
moribunda e incólume.
Fumando as horas de violento pulso,
batendo cos meus calcanhares as ilhargas da vida,
galopo contra ti ou fujo-te, cantando
sem leixa-prem nem dobre,
agora feliz morte, magoado nacimento
agora, alegre pranto, duro riso,
eu, voz em viva carne, dor e gozo, cantando
o teu amor, amigo.

Cantigas de amigo e outros poemas (1980-1985) (1986). A Coruña: AGAL
Desque vim Tristám fun a sua namorada, 
e oculto no meu coraçom levo esse amor.
Isolda a Loira elegeu-me entre as suas servidoras
para ir via com ela a Tintagel
na negra nave em que Tristám chegara.
Isolda a Mai confiou-me com o filtro mágico
que o dia das bodas os noivos tinham de beber
para amarem-se sem desfaslecimento de por vida.
A bordo, eu só tinha olhos para Tristám;
sem beber nengum filtro, ligada estaba a el.
El era um fiel embaixador, correcto paraninfo,
que conduzia ao seu amado tio
a que havia ser senhora em Cornualhes.
Isolda era umha mocinha que abria os olhos ao mundo,
disposta a cumprir escrupulosamente o seu dever
como futura esposa do Rei Marco.
Mas mentres navegávamos, como umha abafante nuve,
o calor pairou sobre a nave.
E Isolda ordenou-me que trouxesse um refresco
para que ela e o seu custódio apagassem a sede.
E tam trémula estava eu pensando que ia servir a Tristám.
que sem decatar-me escanciei-lhes o filtro do feitiço,
pois nom via ben arredor, que o ardente sol de Tristám me
cegaba.
E amarom-se para sempre ela e ele.
E na mesma nave, Isolda foi de Tristám.
E tivem que substituí-la eu no tálamo nupcial em Tintagel.
E Marco gozou do meu corpo,
que eu quigera reservar para Tristám.
E tivem que proteger a culpa da minha senhora
e oferecer a minha virgindade para encobrir a falta do meu
senhor.
Eu som Brangel, namorada sem filtro.
Murcharei-me à beira da frondosa paixom que eu provoquei.
Oxalá pudesse eu pensar em Tristám como Marco pensava
em Isolda
cando Marco me tinha entre os seus braços
e cria que as minhas báguas eram as báguas do pudor da
Rainha.
Só umha vez jazim com um home, um home maduro
que gozou de outra mentres me gozava.
E eu nom retivem mais que a dor daquel abraço enganoso.
Eu som Brangel. Nem Thomas nem Béroul
souberom bem a causa do meu erro.
Crerom-me só umha moça atordoada.
Revelo agora a razom da tragédia.
Mais alto foi, nom forçado feitiço,
mais alto que o de Isolda o meu amor.

Cantigas de amigo e outros poemas (1980-1985) (1986). A Coruña: AGAL
Se Avalon é a Ilha das Maçás,
eu quero ir a Avalon, e dormir esperando-te
todo o tempo preciso, para que me ofereças
algumha noite o fruto que me negas agora.
Recuperada a tua alma de fada,
hás-me tratar com magnanimidade,
e dormirás comigo sob a maceira
paradisíaca, sem medo à repressom
de invejosas potências ou ciumosos poderes.
Será um sonho gentil, sem mágoa, sem remorsos.
Um sonho como a vida, como a morte.
Por isso eu quero ir a Avalon, a Ilha
das Fadas e as Maçás.

Cantigas de amigo e outros poemas (1980-1985) (1986). A Coruña: AGAL
Dixo el: Proponho-che que nos amemos
com amor tolo um tempo indefinido,
o que o amor tolo dê de si. Aceitas?
Dixo ela: Com amor
tolo? Dixo el: Hai outro
jeito de amor? Dixo ela:
Um tempo indefinido?
Dixo el: Quem sabe quanto dura o tempo?
Quem sabe quanto dura
o amor? Nom prejulguemos
com a razom, com o relógio
o que é naturalmente irracional
e nom se mede com o rilhar de rato
da corda dessa máquina
que nos vigia, mas como os latejos
do coraçom que nos impele ao sonho,
do sangue que circula
atropeladamente polas veias
daquel lugar, se o hai, do nosso corpo
onde se acende, onde se apaga o amor.
Sonhar despertos, sem saber
quando findará o sonho, a isso te invito.
Dixo ela: Aceito. Aceito nom ser eu
durante um tempo que nom hei medir.
Aceito ser a rola que no souto
arrola, e nom escande
as sílabas do seu rouco cantar.
Aceito ser o germe que na terra
se transforma, e morrendo sobrevive.
Aceito ser a estrela que no céu
estala num sistema de planetas,
satélites e rebo sideral.
Para eles nom hai códigos morais
ou lógicos, mas leis da natureza
a que se entregam
sem pensar no amanhá. Meu tolo amor,
aceito ser o teu amor. Aceito
ser tola o tempo que te ame, e amar-te
o tempo que a tolice reine em mim.

Reticências... (1986-1989) (1990). Santiago: Sotelo Blanco
Como pudemos 
viver? Os olhos múltiplos e insones
de Medusa fixos em nós à espreita.
As bocas das metralhetas
apontando-nos. A censura
postal —fatídico agoireiro—
lendo as nossas entranhas.
Os sacristaos passando lista
às portas das igrejas. Nos cafés,
os contertúlios anotando
as nossas reacçons perante
as notícias do rádio.
Clitemnestra na cama.
Na escola, os nossos filhos aprendendo
a condenar-nos, a
desprezar-nos, a
denunciar-nos, a falarem na língua
com que insultados fomos e julgados
réprobos, e na qual foi estendida
a acta que nos levou
ao paredom, ao cárcere, ao desterro;
a língua com que nos indultarom
para nos reinserir arrependidos
no mundo que quigéramos
substituir. Muitos morrerom, mas
nom falo agora desses mortos; falo
dos que tiveron que viver morrendo
entre os seus matadores, lendo a imprensa
que de lama os enchera, saudando
as insígnias contra as quais militaram.
Como pudemos
viver? E mais vivêmos.
E comêmos, dormímos, engendrámos
crianças: se havia quê comer, se havia
leito para dormir ou para amar.
E é que, assi como o home sossegado,
bondoso e cortês, pode
converter-se em malvado,
besta cruel; e a mulher terna e fina,
em selvagem ouveante alimária:
assi tamém o home inquieto,
íntegro e valoroso pode
transformar-se em sofrida
besta de carga ou tiro, e a mulher
que as teias acendia da vitória,
em abatida fêmea
de miserenta espécie soterranha.
Assi hienas e vermes,
formas de desumana humanidade,
encarniçam-se, arrastram-se.
Nom haveria lobos
se nom houvesse anhos.
Milhafre e pomba todos podemos ser.
Isso é ser home: humilhar ao home
ou humilhar-se perante o home. Todos
podemos humilhar-nos e humilhar.
Isso é ser home. Mister seria
para nos prevenir de sermos
bestas depredadoras ou servis,
conquistar umha faísca
de lume prometeico e ser
um pouco deuses, home e deus à par,
na força e na renúncia;
mas isso só é possível
sobranceando o humano,
cando águia é a hiena, e anjo o verme,
sobre a terra a voar,
segundo a desumana fórmulha
de Friedrich Nietzsche ou de Cristo Jesus.


Reticências... (1986-1989) (1990). Santiago: Sotelo Blanco